Ontmoeting met de Poolse Oud-Katholieken en bezoek aan Krakau

Hoewel ik parochiaan van Haarlem ben woon ik in IJmuiden. Op uitnodiging van pastoor Munch ben ik gevraagd lid te worden van de jongvolwassen gespreksgroep welke maandelijks bij elkaar komt. Omdat wij iets dergelijks niet hebben vond ik dat een leuk idee, mede om ook wat mensen in mijn woonplaats te leren kennen met wie ik het geloof deel.
Deze groep had gepland een reis te maken naar Krakau voor een ontmoeting met de Poolse oud Katholieken en een bezoek aan Auschwitz. Ik werd ook gevraagd mee te gaan.

Het bleek vooraf lastig in contact te komen met de parochie in Krakau. Hoewel er via verschillende kanalen contact gezocht werd, bleven mailtjes onbeantwoord. We besloten er op de bonnefooi heen te gaan op zondagochtend. Op de Poolse website hadden we begrepen dat de dienst daar om 10.30 uur zou aanvangen.

Wij wilden ruim op tijd zijn dus kwamen we om 10.00 uur aan in een donkere kerk waar een oudere dame de voorbereidingen aan het treffen was. Wij probeerden haar in het Engels en Duits uit te leggen dat we oud Katholiek zijn, maar het werd niet begrepen. We kregen een Engelse orde van dienst in handen van enkele weken ervoor. Ook belde zij iemand op - naar later bleek, haar zoon Thomas. De dame in kwestie dacht dat wij Anglicaans waren en een dienst wilden doen, dat gebeurt daar vaker. Normaal werd dit dan aangekondigd. De zoon gaf aan ook naar de kerk te komen. We werden uitgenodigd om in een ruimte naast de kerk thee te komen drinken. De communicatie verliep met handen en voeten maar we voelden ons zeer gastvrij ontvangen.

Om 10.30 zijn we weer de kerk in gevraagd waar een kort gebed plaatsvond. Om 11.00 begon de dienst in het Pools. Het mooie van een kleine wereldkerk is dat de dienst toch te volgen is, omdat de orde van dienst gelijk is aan welke wij gewoon zijn. Enige uitzondering is dat tijdens het Eucharistisch gebed de priester dit zelf bid en de gelovigen - voor zover ik het uit het Pools kon halen - deden een tientje (gedeelte) van de Rozenkrans. Zo merk je dat de gebruiken per land toch kunnen verschillen.

Het communiceren gebeurt in Polen heel eerbiedig. Als ‘leek’ raak je de H. Hostie niet aan, deze wordt op je tong gelegd.
Na de dienst werden wij uitgenodigd om thee te komen drinken, Thomas was ook gekomen om met ons in het Engels te communiceren. Er blijkt vanuit het verleden contact te zijn geweest met Nederlandse oud Katholieken, vooral vanuit een jongerenbeweging. Hij zegt het jammer te vinden dat dit is verwaterd. Wij hebben aangegeven dit contact graag te willen herstellen. Het was ook een ‘opdracht’ van pastoor Munch welke wij meegekregen hebben. Thomas gaf aan het erg prettig te vinden dat een dergelijk contact weer opgepakt wordt en wil dit ook verder uitbreiden in de Poolse kerk.
Thomas heeft ons verteld over de parochie waar zijn vader al 30 jaar pastoor is. De parochie telt 50 gelovigen. Het contact met de Rooms katholieken is goed. Tegen parochianen die slecht ter been zijn zegt de Roomse pastoor ook dat ze bij de oud katholieken kunnen meevieren.

De parochie is vooral bezet door oudere parochianen. Er zijn 4 jongeren, waarvan er 1 naar Warschau zal verhuizen. Onder de kerk is een grote ruimte welke zij graag willen gebruiken om een hostel te maken zodat zij oud katholieken uit Polen en andere landen onderdak kunnen bieden wanneer zij hen bezoeken, maar hiervoor zijn de financiële middelen helaas niet aanwezig.
Zowel Rick (koster van IJmuiden) als ondergetekende hebben de contactgegevens uitgewisseld met Thomas. Wij gaan contact houden en ons als oud katholieken met elkaar verbinden.

Op onze reis hebben we uiteraard ook veel van de stad gezien. Rondleidingen door de oude binnenstad, de Joodse wijk, in de avond een tour langs de ‘gruwelijke’ historie van Krakau met spoken, vampiers en heksen. Hoewel die laatste niet geheel waarheidsgetrouw overkwam, was deze leuk om te volgen.

Een ander bezoek tijdens de reis dat ik iedereen kan aanraden is een bezoek aan Auschwitz. Dat is bijzonder indrukwekkend. Ik denk dat iedere lezer van dit stuk weleens heeft gelezen over de gruweldaden die daar hebben plaatsgevonden. Hoewel ik reeds meerdere concentratiekampen heb bezocht, doet het altijd iets met je als mens.
De verhalen die de gids ons vertelde over de gaskamers, de martelingen, straffen -meestal zonder reden - en de constante benadrukking dat vooral de Joodse gevangenen eigenlijk geen mensen zouden zijn.
Erg indrukwekkend was het ook om op het perron te staan waar de slachtoffers aankwamen en waar een arts met zijn duim besloot wat er met je gebeurde: rechts: je bent sterk genoeg om uitgebuit te worden met dwangarbeid, links: direct naar de gaskamer.
Misschien wel het meest indrukwekkende was de barak waarin we liepen waar achter een glaswand van duizenden gevangenen de haren lagen, welke verkocht werden aan een matrassenfabriek om als vulling te worden gebruikt.
Er valt nog veel over te schrijven: De schietmuur, de plaats waar gevangenen openlijk werden doodgeschoten of opgehangen, de kamers voor staande opsluiting met 4 of 5 man in een ruimte die nog kleiner is dan een toilet waarbij ze urenlang, nachtenlang, moesten staan.

Het was een zeer bijzondere reis welke voor altijd in ons geheugen zal blijven.

Niels Ras

Artikel overgenomen van de website van de parochie Haarlem, http://haarlem.okkn.nl/pagina/298/ontmoeting_met_de_poolse_oud_kat